DE VRIENDEN VAN JOB I DVVJ
Wout Herfkens & Rinke Nijburg
Zwijgen als het graf
Johannes Nepomuk - de heilige met de grote mond
Nepomukkapel Boxmeer
augustus 2016
Openingswoord KUNST VAN HET GELOVEN
Sambeek, vrijdag 26 augustus 2016
Beste aanwezigen,
Op deze oververhitte zomerdag
is er weinig voor nodig om de tegenwoordig toch al korte lontjes der
Nederlanders zomaar te doen ontbranden. Met alle gevolgen van dien. Vooral
religieuze mensen worden er vandaag de dag van verdacht zo’n uiterst kort
lontje te hebben. Zij weten namelijk zó goed hoe ‘het’ zit dat wij -die de
godsdienst afgelopen decennia zo massaal vaarwel zegden- ons liever zo ver
mogelijk verwijderen van alles dat riekt naar een georganiseerde godsdienst.
Ik heb niet gekeken of alle
kapellen en kerken die meedoen aan de tweejaarlijkse manifestatie KUNST VAN HET
GELOVEN inmiddels aan de rite van de rooms-katholieke kerk onttrokken zijn,
maar het zal weinig schelen. Lang zal het ook wel niet meer duren voor er geen
katholieken noch katholieke kerken meer zijn in Nederland.
De Nepomukkapel, de
troostrijke kapel te Boxmeer waar De Vrienden van Job een ode brengen aan de
ongekend populaire heilige Nepomuk bijvoorbeeld, is geen echte kapel meer, maar
een soort stenen bewaardoosje met puntdak met daarin versleten geschiedenissen
rondom een Tsjechische heilige uit de veertiende eeuw die niemand kent en waar niemand
op wacht.
Wil je iets weten over
Nepomuk, dan kun je natuurlijk terecht op internet en uiteraard heeft Wikipedia
een artikel gewijd aan de goede oude man. Wil je iets van Nepomuk kopen, dan
wordt het lastiger. De zoekterm ‘Nepomuk’ ingesteld op Marktplaats levert
schrale oogst. Zo nu en dan een Tsjechische postzegels, met de kop van de
heilige erop, en zo nu en dan een cd , maar dan niet met liedjes van de heilige
zelf, maar van Johann Nepomuk Hummel, een componist die, hinderlijk genoeg,
genoemd is naar de grote heilige. O ja,
er zijn ook nog wat kinderboekjes te koop: ‘De Rode Nepomuk’ of ‘Jim Knopf Der
Halbdrache Nepomuk’, maar met de heilige heeft het allemaal bar weinig te
maken.
En als er op Marktplaats dan
eindelijk eens een mooi beeldje langs wipt, dan bied je tegen de ‘Historische
Vereniging Nepomuk’ te Boxmeer op. Die
hebben, als enige in Nederland of Europa, ook de zoekterm ‘Nepomuk’ ingesteld
op Marktplaats en Catawiki. DVVJ en Boxmeer sparen Nepomuk.
Ik heb niet gekeken aan
welke roomse heiligen de aan deze manifestatie deelnemende kapellen en kerken
in het verleden allemaal waren gewijd. Ik weet ook niet of alle kapellen
inmiddels aan de roomse rite zijn onttrokken. Maar degenen aan wie de kapellen gewijd
waren, zullen stuk voor stuk gedenkwaardige types zijn geweest: met een lang
rooms cv of met een kapel op eigen naam, omdat ze zoveel op de Heere Jezus
leken dat ze niet op het cv van de Kerk van Rome mochten ontbreken. Dat lijken op de Heer heette vroeger heel
deftig ‘De Navolging van Christus’.
Ons zegt het niet zoveel
meer als iemand zo goed Jezus navolgde dat ie ook gekruisigd werd, of op zijn
minst de stigmata ontvangen mocht, ook al een hele prestatie en eer. Wij houden
het liever bij zoektermen als ‘Elvis Presley’, ‘Johan Cruijf’, of ‘Herman Brood’.
Daar willen we wel graag een gesigneerd T-shirt van hebben. Of een haarlok. Of
een bal. Op een van de ledematen van deze fonkelnieuwe heiligen durven we
natuurlijk niet te hopen. Want wie is zo onbeschaafd om het lijk van een
popzanger of sportheld van al zijn of haar ledematen te beroven?
De roomsen zaten daar
niet zo mee, lijkt het wel, met dat beroven van lijken van alles wat los en
vast zit. Een groot navolger van Christus was nog niet dood of het hele lijk
werd aan stukken gesneden en keurig over heel het Avondland verdeeld. Als men goed
betaalde, of goede connecties had, dan kreeg met een groter stuk. Jezus zelf
kon moeilijk in stukjes worden verdeeld, want die was onversneden opgerezen uit
het Heilige Graf net buiten Jeruzalem. Van hem kon je alleen een splinter van
het Heilig Kruishout kopen, een van de vijf hoekig Romeinse spijkers, een
druppel van Zijn Heilig Bloed, of een Heilige Teennagel. Kon je je niet veroorloven
een reliek te kopen, dan werd je rijkelijk getroost met de Heilige Hostie, die
niet zozeer het lichaam van Christus verbeeldde maar ook echt was. Zalig de
armen van geest.
Het sparen van stukjes
van overledenen of van dingen die zij hebben aangeraakt is van alle tijden. Een
gitaar van Jimmy Hendriks levert een huis op zoals in de Hollandse zeventiende
eeuw een tulpenbol een grachtenpand. Maar de roomse heiligen zeggen ons weinig
tot niks meer: te lang geleden, verkeerde godsdienst, uit de mode geraakte
nadruk op levenswandel. We houden meer van mensen die het hoogst, het verst,
het hardst springen. We beminnen liever componisten, schrijvers, kunstenaars.
En aan hun levenswandel storen we ons helemaal niet. Integendeel, hoe schuiner
onze hedendaagse heiligen marcheren hoe leuker het is. Braafheid en burgerlijke
gehoorzaamheid zijn van de negentiende eeuw.
Toen ik mijn eigen,
eniggeboren zoon eens vroeg waarom hij een bepaalde speelfilm niks aan vond, -een
film waarvan ik had verwacht dat hij die leuk zou vinden,- zei hij: ‘Nou, als er geen geweld in voorkomt dan vind
ik het saai.’ Je zou dus denken dat al die katholieke heiligen vandaag de
dag nog zonnig populair waren, juist omdat ze meestal vrij gruwelijk aan hun
einde kwamen. Daar zal het niet aan liggen, als ik mijn zoon mag geloven die
spreekt namens zijn hele generatie. Het onpopulaire deel zit hem meer in het
voortraject. Wat is er nou leuk aan iemand die Jezus braaf navolgt? Wie is
Jezus precies? Wat deed ie? En wat is derhalve ‘navolging’? Je gaat toch niet
iemand nadoen? Het hele begrip riekt reeds naar een dodelijke dosis saaiheid,
een tekort aan fantasie en een groot gebrek aan autonomie en dus aan moed.
Grappig is ook dat alle
beminnelijke mensen die je op een dag als vandaag spreekt, zich haasten om te
zeggen dat ze de rooms-katholieke kerk al
heel lang geleden vaarwel hebben gezegd. Alsof ze, zonder het te weten en
voor de grondlegging der wereld, al lid waren van de NSB. Zo’n gedwongen,
prehistorisch lidmaatschap vereist een grondige wasbeurt, een soort antidoop.
Lekker drie keer douchen met ongewijd water en daarbij en onderwater ongegeneerd
en keihard vloeken. Grappig is ook dat alle mensen die we vandaag hier mogen
ontmoeten, iets hebben met kunst,
moderne kunst. Maar hoe ver verwijderd is de hedendaagse kunst eigenlijk van de
oude avondlandse religie? En hoe dodelijk vervelend is moderne kunst als die alleen
versleten schoonheid wil tonen en de grote, existentiële vragen uit de weg
gaat?
U begrijpt mij goed
wanneer u hoort dat ik -namens DVVJ- geenszins een oproep doe die goeie ouwe roomse
kerk te restaureren. Dat zou niet bijster slim zijn, want zoals u weet, waren
Jobs vrinden opportunistische eendagsvlinders die met Satan regeerden tot God
de weddenschap met de Duvel won en Job in ere werd hersteld en zijn vrinden
rijk te kakken werden gezet. Ons ‘Vrienden van Job’ wordt bij het laatste
oordeel zeker alles afgenomen. -Het
lidmaatschap van alle foute organisaties die De lage Landen bij de Zee rijk
zijn, staan keurig vermeld op ons vermaledijde cv.-
O ja, om ons, na dit
slechte humeur, wat op te vrolijken, een gave mop. Zodat u begrijpt dat ook het
hart van Jobs Vrienden uiteindelijk ook helemaal niet ligt bij instituten die
hun macht misbruikten, misbruiken en zullen misbruiken, en daarvoor nooit om
vergevening vragen.
Op weg naar Boxmeer vroeg
een van De Vrienden van Job aan de ander: ‘Hé,
weet jij waarom De Heere Jezus werd gekruisigd en niet is verdronken?’
-Zoals u wellicht nog weet, werd Jezus Christus gekruisigd en Johannes Nepomuk
verdronken. Als u dat niet wist, begrijpt u de mop wellicht niet goed…- Waarom werd Jezus nou gekruisigd en niet
verdronken, zoals bijvoorbeeld Johannes Nepomuk? Nou? Een wel heel wakker
iemand zei: ‘Omdat Jezus over het water
kon lopen?’ Maar da’s een flauw antwoord, want dat kon Jezus helemaal niet,
hebben tal van toonaangevende geleerden inmiddels aangetoond. Het enige goede
antwoord is: ’Jezus werd niet verdronken
omdat anders iedereen een aquarium boven zijn deur had hangen.’ En dat was
niet zo heel handig geweest.
Laat iedereen geloven wat
ie wil, zolang die kapellen maar open blijven en er zo nu en dan iemand komt,
om de kunst te beminnen of om te bidden tot de god die hij of zij bemint.
namens DVVJ
Rinke Nijburg
DE VRIENDEN VAN JOB I DVVJ
Wout Herfkens & Rinke Nijburg
Zwijgen als het graf
Johannes Nepomuk - de heilige met de grote mond
Nepomukkapel Boxmeer
augustus 2016